Ceza Hukukunda Kast ve Taksir

Türk Ceza Kanununa göre bir suçun oluşabilmesi için kastın varlığı gerekmektedir. Genel kurala göre kast yoksa suç da oluşmayacaktır. Dolayısıyla kastın varlığının tespiti, ceza muhakemesinin en önemli faaliyetlerinden birisidir.

Kast Ne Demektir?

Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir.

Bir insanın kafasına tabancayla ateş ettiğinizde onun ölmesini istediğiniz ve bu yaptığınız ateşleme neticesinde onun öleceğini bildiğiniz açıktır.

Bir insanın canını yakmak isteyerek suratına yumruk attığınızda öldürme kastınız olmamasına rağmen ölüm gerçekleşebilir. Burada ise kasten öldürme suçu, kastın yokluğu sebebiyle oluşmayacaktır.

Olası Kast Ne Demektir?

Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi halidir. Gerçekleşmesi muhtemel olanı öngörmesine rağmen kayıtsız kalan kişi olası kastla hareket etmiş olacaktır. Gerçekleşmesine kesin gözüyle bakılan sonucun bilinmesi ve istenmesi ise doğrudan kasttır.

Hasmına pompalı tüfekle ateş eden kişinin, hasmının yakınında bulunanlara da saçmaların isabet edebileceğini öngörmesine rağmen umursamaması ve o kişilerin yaralanmasıyla neticelenen olayda olası kastla yaralama veya öldürmeden bahsedilebilecektir.

Bir yolcu uçağını düşüren veya insanların toplu bir şekilde bulunduğu ortamda bomba patlatan bir kişinin ise doğrudan kast ile hareket ettiği, ölüm neticesinin gerçekleşmesine kesin gözüyle bakılabileceği için kabul edilecektir.

Olası Kast Kabulüyle Yapılacak İndirim

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda müebbet hapis cezasına, müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar hapis cezasına, diğer suçlarda ise temel ceza üçte birden yarısına kadar indirilir.

Taksir Ne Demektir?

Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir.

Unutulmamalıdır ki bir suçun oluşmasındaki genel prensip kastın varlığıdır. Bir suçun taksirle işlenmesi ise istisnaidir. Taksirle işlenen fiiller, yalnızca kanunun açıkça belirttiği hallerde cezalandırılır.

Örneğin Türk Ceza Kanununda taksirle yaralama düzenlenmişken taksirle mala zarar verme suçu düzenlenmemiştir, dolayısıyla dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı hareket ederek başkasının malına zarar veren kişinin hareketi Türk Ceza Kanununa göre suç oluşturmayacaktır.

Bilinçli Taksir Ne Demektir?

Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halidir. Yani netice öngörülebilir bir netice olmasına rağmen olası kasttaki gibi bir umursamazlık değil, istememe söz konusudur.

Kişinin güvenli sürüş yeteneğini kaybedecek seviyede alkol aldıktan sonra araç kullanarak bir kişinin ölümüne sebep olması, bilinçli taksir hali olarak kabul edilir. Sonuç öngörülebilirdir fakat sürücü bir şekilde kendisine güvenerek ve bu sonucun gerçekleşmeyeceğine inanarak yola çıkmaktadır.

Taksirle işlenen bir suçta bilinçli taksirin varlığı söz konusuyla ceza üçte birden yarısına kadar artırılacaktır.

Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi

Taksirli hareket sonucu neden olunan netice, münhasıran failin kişisel ve ailevi durumu bakımından, artık bir cezanın hükmedilmesini gereksiz kılacak derecede mağdur olmasına yol açmışsa ceza verilmez; bilinçli taksir halinde verilecek ceza yarıdan altıda bire kadar indirilebilir.

En tipik örneği, bir anne-babanın dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı hareket ederek bebeğinin veya çocuğunun ölümüne sebep olmasıdır.

Dünyada cehennemi yaşayan anne-babaya ceza verilmesinin artık bir anlamı olmayacaktır.