Ceza Mahkemelerinde Konuşma ve Davranış Kuralları: 10 İlke
- Burak Bayantemür
- 18 Eki
- 2 dakikada okunur
Ceza mahkemelerine katılmak, birçok kişi için stresli bir deneyim olabilir. Türk hukuk sisteminde duruşma sırasında sergilediğiniz tutum ve ifadeleriniz, sürecin seyrini etkileyebilir. Bu rehberde, ceza davalarında sanık, tanık veya müşteki sıfatıyla bulunacaklar için temel konuşma ve davranış kurallarını paylaşacağım.
1. Zamanında ve Hazırlıklı Olun
Adliyeye en az 30 dakika öncesinden gelmiş olun, özellikle Salı ve Perşembe günleri adliye girişlerinde yoğunluk olabilir. Belgelerinizi, kimliğinizi ve notlarınızı hazır tutun.
2. Salon Yerleşimin Düzenine Uyun
Duruşma salonuna girdiğinizde, konumunuzu doğru belirleyin. Müştekiyseniz (şikayetçi), hakime karşıdan baktığınızda sol tarafta durun; bu şikayetçinin veya katılanın yeridir. Sanıksanız, hakimin tam karşısındaki kürsüde, arkadaki alanda yer alın (öndeki kürsü tanıklara ayrılmıştır). Tanıksanız, isminiz okunmadan salona girmeyin ve çağrıldığınızda öne çıkın.
3. Saygılı Hitaplar Kullanın ve Söz Kesmeyin
Hakime "Sayın Hakim", "Hakim Bey" veya "Hakim Hanım" diye hitap edin. Hakim söz vermeden konuşmayın ve başkasının sözünü kesmeyin. Hakimin lafını kesmekten kaçının. Otururken bacak bacak üstüne atmayın, çünkü bu saygısızlık olarak algılanabilir. Karşı tarafı dinlerken kaş göz hareketi yapmayın veya öfleyip püflemeyin.
4. Sorulara Kısa ve Net Cevap Verin
Yalnızca hakimin sorduğu soruya, kısa cümlelerle cevap verin. Gereksiz detaylara girmeyin ve konudan sapmayın. Bilmediğiniz bir konuda yorum yapmayın; "Efendim, bu konuda bilgim yok" diyebilirsiniz. Tanıksanız, somut ifadelerle konuşun ve fazladan bilgi vermeyin.
5. Dürüst ve Sakin Kalın
Dürüst olun ve doğru anlatın. Hakime yalan söylemeyin; deneyimli hakimler bunu fark edecektir. Sakin ve kendinizden emin bir üslup kullanın. Duygusal patlamalardan kaçının. Aşırı heyecanlanırsanız, ilk kez mahkemeniz olduğunu ve heyecanlandığınızı belirtin; anlayış gösterilecektir. Tanıksanız, heyecanlanabilirsiniz; öncesinde hazırlanın ve soru-cevap egzersizi yapın.
6. İfade ve Savunma Sürecini Takip Edin
Hakim önce sizi dinleyecek, sonra ifadenizi katibe kendi ağzından yazdıracaktır. Bu hatalı uygulama maalesef Türk Yargı pratiğinin bir adeti haline gelmiştir. Duruşma zaptının hatalı tutulma ihtimaline binaen dikkatle dinleyin ve yazdırılan metne itirazınız varsa hemen belirtin. Sanıksanız, savunmanızı önceki ifadelerinizle çelişmeden yapın; mahkeme eski savunmanızı okuyarak teyit ettirebilir. Müştekiyseniz, zararınızı belirtin, şikayetin devam ettiğini söyleyin ve katılma isteğinizi ifade edin. Savcı veya karşı taraf soru sorarsa, kısa cevap verin.
7. Salon Düzenine Uyun
Telefonunuzu sessize alın. Ayağa kalkıp sakince konuşun, elleriniz yanlarda olsun. Ağzınızdaki sakızı çöpe atın. Giyiminiz temiz ve ütülü olsun; abartılı kıyafetlerden kaçının. Mahkemeler herkese açıktır, duruşma öncesi izleyebilirsiniz. Duruşma sonunda, mahkeme başkanı davayı sonlandırdıktan sonra konuşmanın anlamı olmayacaktır.
8. Avukat Tutun ve Koordineli Olun
Dava konusu ne olursa olsun avukat tutun; tecrübeli bir avukat, süreci kolaylaştırır. Polis veya savcının tavsiyelerine aldanmayın. Avukatınızla önceden hazırlanın. Sanıksanız avukatınıza bırakın; müştekiyseniz, itirazlarınızı sıranızda yapın. Savunmanız bittikten sonra delil sunmak veya yazılı beyan vermek için fırsatınız vardır.
9. Karşı Tarafı Dinlerken Sakin Olun
Davanın diğer taraflarıyla polemik yapmayın. Sesinizi yükseltmeyin ve davanın konusu olmayan olaylara girmeyin. Herkes sırayla konuşur; moderatör hakimdir.
10. Genel Tutumunuzu Koruyun
Panik olmayın; duruşma sizin için ilk olsa da, mahkeme personeli için rutin bir süreçtir. Barışçıl, dürüst ve kararlı davranın. Mahkeme salonundaki hal ve hareketleriniz, kararın bir kısmını etkileyebilir. Mahkemeye çıkmak utanılacak bir şey değildir. Kararı beklerken pozitif kalın.